Bruggen slaan tussen digitaliseren en technische innovaties
De veroudering en intensievere belasting van wegen, spoor en vaarwegen in Nederland leidt ertoe dat er de komende jaren veel nodig is om de infrastructuur vitaal te houden. Hoe kan digitalisering daarbij helpen en is dat genoeg? Dat bespreekt Ad Tissink in de negende aflevering van het Bouw Idee Café, met gasten Koene Talsma (Taskforce Bouwagenda Roadmap Bruggen & Sluizen), Marco de Jong (VolkerWessels Infra/Vialis), Enrico de Bie (Flua Leidingrenovatie) en Ellen van der Velde (Roelofs Groep/Infra Focus).
Wat, wie en hoe
Sinds de jaren ’60 is het verkeer verachtvoudigd, en zijn vrachtwagens veel zwaarder beladen. Die verzwaring betekent een belasting en slijtage van kunstwerken die over het algemeen groter is dan bij het aanleggen was voorzien. Het gaat hierbij om grote aantallen, al lijkt niemand precies te weten hoeveel. De Roadmap en TNO spreken over 40.000 bruggen en viaducten, CROW-CUR schat dat er 55.000 bruggen en viaducten zijn in Nederland en Koene Talsma neemt tijdens de uitzending zelfs het aantal van 85.000 in de mond.
De opdracht is dus nog niet duidelijk, maar dat er grote financiële consequenties aanhangen, lijdt geen twijfel. De vervangingswaarde van alleen al de 3.700 bruggen en viaducten in beheer bij Rijkswaterstaat wordt geschat op 16 miljard euro. Maar het betekent ook een enorme opgave voor de betrokken bouwbedrijven. Rijkswaterstaat heeft hiertoe in maart van dit jaar een Plan van Aanpak en aanzet tot een gezamenlijk transitieproces gepresenteerd, met de titel “Op weg naar een vitale infrasector.”
Daarin wordt digitalisering (gebruik van data) nadrukkelijk genoemd als middel. Bouwbedrijven zetten steeds meer in op datagedreven diensten, domeinkennis wordt omgezet in algoritmes waarmee je nieuwe datadiensten kunt ontwikkelen, maar ook beheer en onderhoud beter kunt inregelen. Hoe meer data, hoe beter de algoritmes worden. Toch denkt een kleine 60% van de kijkers dat we qua digitalisering nog helemaal aan het begin staan van een lang traject. We moeten zo snel mogelijk beginnen en verdergaan met inspecteren en inventariseren en dus data verzamelen.
Taskforce Bouwagenda
Koene Talsma is lid van de Taskforce Bouwagenda, en onder andere verantwoordelijk voor de roadmap Bruggen en Sluizen. De Roadmap becijfert onder andere hoe groot de vervangingsopgave is, waarbij gekeken wordt of die dusdanig in de markt gezet wordt, dat schaalvergroting de efficiency verhoogt en innovatie wordt gestimuleerd en mogelijk gemaakt. Ook moet er bepaald worden of er niet te vroeg of juist te laat vervangen wordt. In 2021 wil men volledig in kaart hebben wat de toestand is van alle Nederlandse bruggen en sluizen. Nu is dat dus nog niet volledig helder. Talsma: “We weten nu al dat er 40.000 viaducten en bruggen en 137 sluizen vervangen moeten worden. Helaas is kennis vaak nog veel te versnipperd. Infra-eigenaren, bouwers, installateurs, ingenieursbureaus, producenten en kennisinstituten zouden veel meer moeten samenwerken en hun kennis gegevens en krachten bundelen.” Of dat kan leiden tot het instorten van een brug, zoals in Genua, denkt Talsma niet. Maar 45% van de kijkers sluit dit niet uit, blijkt uit de poll.
Andere kijk op de weg
Ellen van der Velde is binnen de Roelofs Groep werkzaam als hoofd kenniscluster beheer en onderhoud. Dochter Infra Focus biedt een totaaloplossing voor het digitaal, vlot en veilig vastleggen van diverse aspecten van terreinen, wegen, en kunstwerken. Met een busje voorzien van een 360 graden camera, radar en lidar wordt al rijdend data verzameld. Risicogestuurd plannen, uitvoeren, beheren en onderhouden wordt zo een stuk eenvoudiger en efficiënter. Kan dat data verzamelen niet ook met de in personenauto’s aanwezige camera’s? Van der Velde: “Dat zou een mooie aanvulling kunnen zijn.”
Digital Twins
Als het gaat om digitalisering, valt al snel het begrip digital twins. Een voorbijgaande hype of een nuttige toepassing? 83% procent van de kijkers is van mening dat het inzetten van digital twins een onomkeerbare revolutie is in alle aspecten van infrastructuur. Koren op de molen van Marco de Jong. Vialis zet digital twins in om zo optimaal en voorspelbaar mogelijk te kunnen bouwen en is in gesprek met opdrachtgevers over hoe digital twins in komende contracten kunnen worden opgenomen. De Jong ziet daarin een groot voordeel: “Door het inzetten van een digital twinmodel is het hele bouwproces, maar ook het opleidingstraject van de bedieners in één proces te vangen.” Het hele project wordt niet alleen eerst digitaal uitgevoerd, handig op drukke verkeerslocaties, maar ook steeds verrijkt met nieuwe data en ontwikkelingen. De Jong: “In de toekomst wordt het dan mogelijk om ook het onderhoud voorspelbaar te maken. Je weet dan precies wanneer een brug bijvoorbeeld in storing gaat, of wanneer het asfalt vervangen moet worden.” Maar daarvoor is meer data nodig dan die van Vialis alleen. Samenwerking is daarbij belangrijk, in een zo vroeg mogelijk stadium: “Infrabreed. Dus civiel, wegen en installaties allemaal opnemen in het project. En opdrachtgevers zouden data beschikbaar moeten stellen aan nieuwe opdrachtnemers.”
Lang bruikbare data
Standaardisering is daarbij van groot belang, dat is ook de kijkers van de live uitzending duidelijk. Zo wil kijker Antoine van den Oever graag weten hoe je ervoor zorgt dat de door veel partijen aangeleverde data voor het bouwen van een civiel object als de Brienenoordbrug gedurende de gehele levensloop van het object bruikbaar blijven. Marco de Jong: “Structuur en data moeten opgeslagen worden, en dus ook geüpdatet. Er komen steeds meer data bij, en daar moet wat mee gedaan worden.” Koene Talsma voegt daaraan toe dat er versneld gewerkt moet worden aan harmonisatie en standaardisering, bijvoorbeeld via Digigo. De tafelgasten zijn het volmondig eens dat iedereen de data nu nog te veel voor zichzelf houdt. Data delen zou enorm helpen. De algoritmes zijn van de uitvoerders, maar de data die erin verwerkt zijn, zouden veel meer gedeeld kunnen worden. “Maar als opdrachtgevers, de eigenaars van de data, niet willen delen houdt het op.”
Ondergronds voorop lopen
Enrico de Bie is bedrijfsleider bij Flua Leidingrenovatie en niet toevallig te gast bij dit Bouw Idee Café over vervanging en renovatie van infra en kunstwerken. De rioolwereld loopt namelijk al geruime tijd voor op de rest van de infra als het gaat om robotisering. Een van de redenen hiervoor is dat het riool al sinds 1990 de aandacht heeft. Gemeentes moesten in kaart brengen wat de staat van hun riool was. Flua heeft daarvoor diverse geavanceerde technieken in huis: Met de Put/buisvideo en Cleverscan kan het bedrijf de toestand van de vrijverval van riolen en putten meten. Via de tool ‘Mapkit’ kun je ondergrondse infraprojecten volledig digitaal beheren en voorspellen wanneer er onderhoud nodig is – een stuk goedkoper dan nieuw aanleggen. Rioolonderhoud is een zaak van gemeenten, waardoor steeds het wiel opnieuw uitgevonden wordt en budgetten te veel versnipperd zijn: 60% van de kijkers is van mening dat gemeenten meer zouden moeten samenwerken. De Bie deelt na afloop van de uitzending zijn zorgen over de Nederlandse aanbestedingscultuur, waarin en waardoor innovatie te weinig ruimte krijgt en marges bij bedrijven onder druk komen te staan. “Ongezond.”, aldus de tafelgasten. Al kan en mag de schuld niet (alleen) bij opdrachtgevers komen te liggen – bedrijven gaan er immers ook in mee. Al geldt dat niet voor Flua: De Bie doet niet mee aan aanbestedingen.
Technische innovatie
Is digitalisering wel het antwoord op alles, vraagt Maxime Verhagen, voorzitter van Bouwend Nederland. “Digitalisering in de vorm van inventarisatie en bewaking van de infra is belangrijk, maar moet daar het zwaartepunt op liggen qua innovatie? Of moeten we op zoek naar vernieuwende technische oplossingen om bruggen te versterken, riolen te onderhouden?” Een vraag die in goede aarde valt bij de gasten: voor hen is technische innovatie zeker zo belangrijk als data en digitalisering. Maar nog belangrijker is samenwerking: “Als we meer gaan samenwerken, gaan we vliegen.”
